Spinel – de grote bedrieger
Spinel: ‘De meest ondergewaardeerde edelsteen uit de geschiedenis’
Spinel is een goede kandidaat voor de titel van ‘de meest ondergewaardeerde edelsteen uit de geschiedenis’. Al eeuwenlang wordt door keizers en vorsten over de hele wereld spinel verward met bekendere stenen zoals robijn en saffier. Veel van de beroemde “robijnen” uit de geschiedenis waren eigenlijk spinellen.
Eén van de bekendste voorbeelden is de zogenaamde ‘Black Prince Ruby’ (maar liefst 170 caraat!), welke pronkt in het midden van ‘the Imperial State Crown’ behorend tot de Britse kroonjuwelen. Pas in 1783 ontdekte mineraloog Jean-Baptiste Louis Romé de l’Isle de link tussen verschillende kristalstructuren. Op basis van deze nieuwe kennis over kristallografie werd bekend dat de Black Prince Ruby dus eigenlijk geen ‘ruby’ bleek te zijn, maar een spinel!
Spinel: enorm gestegen in populariteit
Tegenwoordig hoor en zie je steeds meer over spinel. Steeds meer grote merken- zoals Cartier al decennia doet- werken met spinel. Dit draagt bij aan de bekendheid van deze edelsteen. Maar waar komt die toename in populariteit nu vandaan? Dit heeft meerdere oorzaken:
- Diversteit: Spinel is te vinden in een breed scala aan kleuren. Van kleurloos tot zwart. En van rood en violet tot blauw en zelfs groen. Voor ieder wat wils dus!
- Betaalbaarheid: Spinel is in vergelijking met korund (op dit moment nog) een stuk gunstiger geprijsd.
- Aantrekkelijke eigenschappen: Met een relatieve hardheid van 7,5 tot 8 op de Schaal van Mohs is spinel een duurzame edelsteen en gemakkelijk te verwerken in allerlei soorten sieraden.
Maar…. hoe is spinel nou te onderscheiden?
Spinel is dus beschikbaar in een breed scala aan kleuren, vergelijkbaar met dat van korund. Vandaar dat deze twee vaak met elkaar verward worden. Toch zijn er een aantal eigenschappen waarmee je gemakkelijk het onderscheid kunt maken, met behulp van een aantal relatief eenvoudige edelsteenkundige instrumenten.
Allereerst hebben spinel en korund andere kristelstructuren. Spinel heeft een kubische kristalstructuur (en is daarmee isotroop/enkelbrekend), terwijl korund een trigonale kristalstructuur heeft (en anisotroop/dubbelbrekend is). Dit verschil is gemakkelijk waar te nemen met een polariscoop. Dit is een instrument dat met behulp van twee polariserende filters, één lichtrichting kan ‘uit’ zetten.
Wanneer je in het bezit bent van een refractometer, dan kun je hiermee gemakkelijk de identiteit bevestigen. Een spinel heeft namelijk een lichtbrekingsindex (RI) binnen de range van 1.712 – 1.720 zonder dubbelbreking (dus er wordt slechts één waarde afgelezen). Er is binnen deze range één ander isotrope edelsteen (namelijk grossulaar granaat) maar de waardes hiervan liggen vaak net wat hoger en deze zijn ook afwijkend qua kleur. Qua kleur kan spinel gemakkelijk verward worden met korund, maar korund heeft een lichtbrekingsindex met waarden die liggen tussen 1.762 en 1.788, met een dubbelbreking van -0.008. De refractometer is dus een zeer handig instrument om de identiteit te bepalen.
Let wel; het vaststellen van de identiteit van een edelsteen kan nooit gebaseerd worden op basis van de resultaten van slechts één instrument.
Specificaties:
Chemische formule: MgAl2O4 (Magnesium Aluminium Oxide)
Streepkleur: Wit
Kristalstelsel: Kubisch
Kleur: Kleurloos, rood, geel, groen, blauw,
violet, roze, zwart
Hardheid (Mohs): 8
R.I. / Brekingsindex: 1.718
Dubbelbreking: Geen
Dichtheid: 3.60
Breukgevoeligheid: Gering
Splijtgevoeligheid: Gering
Glans: Hoge glasglans
Helderheid: Doorzichtig tot opaak
Synthetische spinel
Sinds 1920 bestaan er synthetische spinel op de markt. Net als saffier en robijn, zijn er verschillende methodes om synthetische spinel te produceren, waaronder de ‘Verneuil-methode’ (ook wel flame fusion genoemd).
Vooral in jaren ’30 sieraden zie je veel lichtblauwe synthetische spinel. Oorspronkelijk waren deze stenen relatief prijzig, maar tegenwoordig wordt dit als goedkope imitatie gebruikt voor verschillende edelstenen zoals aquamarijn, blauwe topaas, robijn en saffier. Let dus erg op met termen als ‘Aquamarijnkleurige spinel’ of ‘Verneuil Spinel’. Dit zijn synthestische stenen!
Hoe herken je nu een synthetische spinel?
Er zijn een aantal tests waarmee je relatief makkelijk een synthetische spinel kunt herkennen.
- Onder de polariscoop laat een synthetische spinel een anormale dubbelbreking zien, welke heel typerend is voor synthetische spinel. In het Engels gebruiken ze hiervoor de term ’tabby extinction’. Natuurlijke spinel is daarentegen optisch isotroop en blijft donker onder de polariscoop.
- De lichtbrekingsindex van synthetische spinel ligt net iets hoger dan natuurlijk spinel. De lichtbrekingsindex van synthetische spinel ligt namelijk rond 1.727 en die van natuurlijke spinel ligt tussen 1.712 en 1.720. Deze waardes zijn te meten met een refractometer.
- Een (licht)blauwe synthetische spinel kleurt rood onder de Chelsea Colour Filter.
- En misschien wel de belangrijkste test: door goed te kijken naar de steen. Dit kan met een 10x loupe of door een microscoop als je deze tot je beschikking hebt. Een synthetische spinel is doorgaans erg ‘clean’ en vrij van (natuurlijke) insluitsels. Hierin vind je zeker geen kristal insluitsels, zoals je in natuurlijke spinel vaak wél vindt. Wanneer je dus een prachtig heldere steen hebt die haast ’too good to be true’ is, dan is dit het vaak ook….
Alle losse edelstenen uit deze post zijn afkomstig uit onze eigen collectie. Interesse? Informeer naar de specificaties en prijzen via e-mail: info@narus.nl of Whatsapp.
